Als je naar Frankrijk verhuist in loondienst van een bedrijf, verloopt het proces van je zorgverzekering regelen redelijk moeiteloos, zeker wanneer je bedrijf je helpt met het inschrijven in het systeem (wat vaak gedaan wordt, maar niet verplicht is). Anders zijn er ook andere deuren die toegang verschaffen tot de Franse gezondheidszorg, maar hier is wel wat meer papierwerk en moeite voor nodig. Met de juiste hulpmiddelen en informatie kunnen expats die in Frankrijk gaan werken eerst een numéro de sécurité sociale aanvragen en vervolgens een carte vitale, de zorgverzekeringspas van de Franse staat die de deur opent naar huisartsen, ziekenhuizen, apotheken en andere gezondheidszorg.
Kies je ervoor om geen verzekering af te sluiten? Dan heb je nog steeds recht op zorg, maar dan ontvang je wel zelf de rekening.
Ameli.fr, het webportaal voor de Franse gezondheidszorg, is een waardevol - en zelfs onmisbaar - hulpmiddel. In principe heb je Ameli nodig om een zorgverzekeringsaccount aan te maken. Bepaalde informatie kun je op Ameli in het Engels vinden, vooral wanneer de informatie gericht is op buitenlandse inwoners die zich in willen schrijven.
Wie heeft in Frankrijk toegang tot de gezondheidszorg?
Alle wettelijke inwoners van Frankrijk hebben toegang tot het openbare zorgstelsel via een bijdrage aan het Franse verzekeringsfonds, het Caisse Primaire d’Assurance Maladie. Het CPAM, de plaatselijke vertegenwoordiging van het nationale Franse verzekeringsfonds, is je eerste aanspreekpunt. Werk je in loondienst? Dan kun je je aanmelden voor gezondheidszorg zodra je begint met werken.
Inwoners van Frankrijk hebben toegang tot gezondheidszorg door, via hun werk in loondienst of als zelfstandig ondernemer, een maandelijks bedrag te betalen aan het Franse socialezekerheidsstelsel. Op de tweede pagina van het aanmeldformulier van Ameli vind je alle informatie in het Frans.
Ook niet-EU-burgers die in Frankrijk verblijven op stabiele basis of met een visum voor lang verblijf, zijn gedekt door de zorgverzekering. Wanneer je dus een visum voor lang verblijf hebt, ziet het proces van je zorgverzekeringspas aanvragen er hetzelfde uit voor burgers binnen de EU/EER of niet-Europese burgers, hoewel burgers buiten de EU onderweg nog een obstakel of twee tegen kunnen komen. Je moet bijvoorbeeld een document kunnen overleggen dat de 'regelmatigheid van je situatie' aantoont (bijvoorbeeld: je hebt een baan en het benodigde visum). Ook moet je een verzoekformulier invullen om toegang te krijgen tot de Franse gezondheidszorg. Dit formulier kun je vinden op de officiële Franse overheidswebsite.
Zo open je een Frans zorgverzekeringsaccount
Om een account te kunnen openen bij Ameli heb je, naast je inschrijfformulier, verschillende andere documenten nodig. Denk aan een kopie van je paspoort en je visum voor lang verblijf, of je titre de séjour, carte de séjour of carte de résident, een gewaarmerkte of geverifieerde geboorteakte (het is handig om dit document officieel te laten vertalen), bewijs dat je al langer dan drie maanden in Frankrijk woont (zoals een energierekening of een huurovereenkomst) en een bankrekening, die kan worden gebruikt om eventuele medische kosten te vergoeden die je uit eigen zak hebt betaald.
Als niet je werkgever, maar jij zelf je inschrijving regelt in het CPAM-systeem, dien je dit binnen acht dagen na je eerste werkdag in Frankrijk te doen, hoewel je in principe al gedekt bent door de zorgverzekering zodra je begint met je nieuwe baan. Neem een bewijs van je dienstverband en je visum voor lang verblijf mee naar het CPAM-kantoor. Via deze link kun je meer informatie vinden: https://www.service-public.fr/particuliers/vosdroits/F16467.
Je kunt ook een Europese zorgpas (EHIC, oftewel carte européenne d’assurance maladie) aanvragen via je Ameli-account. Deze pas heb je nodig wanneer je op reis bent binnen de EU en ziek wordt of moet worden gerepatrieerd.
Sinds 2020 handelt het CPAM ook de zorgverzekering van zelfstandige ondernemers af. Als travailleur/travailleuse indépendant(e) betaal je de kosten voor je zorgverzekering via socialezekerheidsbijdragen. Nadat je je hebt ingeschreven als zelfstandige, wordt je ondernemingsnummer doorgestuurd naar het CPAM. Hier kun je vervolgens een aanvraag doen voor registratie in het gezondheidszorgsysteem.
Ook niet-permanente inwoners kunnen worden gedekt door de verzekering, waaronder expats die al minstens drie maanden wettelijk in Frankrijk verblijven en kunnen aantonen dat ze er willen blijven wonen op ’stabiele en reguliere basis’ (minstens 183 dagen per jaar, om specifiek te zijn). Deze vorm van dekking, de protection universelle maladie genoemd (PUMa), werd in 2016 geïntroduceerd ter vervanging van het universele zorgverzekeringsplan (CMU). Iedereen die in Frankrijk woont, ongeacht of er sprake is van een dienstverband, kan nu met het juiste visum een carte vitale aanvragen via PUMa, zolang diegene niet ook op een andere manier profiteert van dekking door een Franse zorgverzekering en niet gedekt is in een ander land.
Britse burgers, die sinds de invoering van de Brexit geen deel meer uitmaken van de EU, kunnen in het geval van een tijdelijk verblijf (bijvoorbeeld bij een tijdelijk dienstverband of als student) ook gebruikmaken van de Franse gezondheidszorg door middel van een internationale zorgverzekering, zoals de Global Health Insurance Card (GHIC) die je in het Verenigd Koninkrijk kunt afsluiten.
Het aanvragen van een visum voor lang verblijf voelt misschien als een catch-22-situatie, omdat je een zorgverzekeringsbewijs moet kunnen overleggen (gezien je in Frankrijk alleen kunt wonen en werken als je verzekerd bent), maar zodra je je visum of carte de séjour (verblijfsvergunning) hebt, dien je je direct in te schrijven in het Franse gezondheidszorgsysteem. Kijk voor meer informatie op de Sécurité sociale indépendants-website.
Zo schrijf je je in voor Franse gezondheidszorg
Als Brit of niet-EU-burger kun je PUMa aanvragen via je dichtstbijzijnde CPAM-kantoor. Tenzij je al in Frankrijk werkzaam bent, dien je in het land te wonen om je woonplaats aan te kunnen tonen voordat je de aanvraag doet. De papieren die je moet kunnen overleggen, zijn bijvoorbeeld:
- Een identiteitsbewijs en een bewijs van woonplaats (zoals je paspoort en visum)
- Je geboorte- en huwelijksakte, zowel de originele documenten als kopieën
- Bewijs dat je minstens drie maanden in Frankrijk woont (energierekeningen of een huurovereenkomst)
- Een arbeidscontract
- Bewijs van inkomsten en je déclaration du médecin traitant (registratie bij je huisarts)
- Je hebt een Franse bankrekening op jouw naam nodig. Kijk hier voor meer informatie over het inschrijven voor de Franse gezondheidszorg
De PUMa is een relatief nieuwe vorm van bureaucratie. De ervaring van andere nieuwkomers in het land is dat het proces veel tijd in beslag kan nemen, en ambtenaren niet altijd op de hoogte zijn van alle details. Het is dus verstandig om je goed voor te bereiden op afspraken en informatie mee te nemen over de PUMa, waar je naar op zoek bent of waar je recht op hebt. Als de ambtenaar iets zegt wat niet lijkt te kloppen, neem dan samen de informatie door die je hebt meegenomen. Je kunt de relevante informatie uitprinten via de website van Ameli: https://www.ameli.fr/assure/english-pages
Nadat je je hebt ingeschreven, ontvang je binnen 1 tot 3 maanden een tijdelijk burgerservicenummer per post. Daarna ontvang je een document genaamd een attestation de droits à l’assurance maladie. Dit document dient ter bevestiging van je recht op Franse zorgverzekering en je Franse burgerservicenummer.
Zodra je je attestation de droits à l’assurance maladie hebt ontvangen, kun je een carte vitale aanvragen. Houd rekening met een gemiddelde wachttijd van zes weken. (Indien je gezondheidszorg nodig hebt voordat je je carte vitale hebt ontvangen, gebruik dan je burgerservicenummer. Vraag je zorgverzekeraar om een feuille de soins en verstuur dit document naar je lokale CPAM-kantoor, zodat eventuele gemaakte kosten kunnen worden vergoed.) Indien je gedurende het proces vragen hebt over je aanvraag, kun je contact opnemen met je dichtstbijzijnde CPAM-kantoor.
Hoe maak ik na registratie gebruik van mijn Franse zorgverzekering?
Je carte vitale is je sleutel tot gezondheidszorg en een effectieve terugbetaling van gemaakte kosten. Deze groene kaart met een microchip bevat al je belangrijke socialezekerheidsgegevens. Laat de kaart zien tijdens huisarts- of ziekenhuisbezoeken en wanneer je recepten ophaalt bij de apotheek.
Hoeveel kost een zorgverzekering in Frankrijk?
De standaard gezondheidszorg is gratis in Frankrijk, maar de meeste mensen kiezen voor een aanvullende verzekering (een zogenoemde mutuelle). Deze verzekeringen kunnen ofwel door de werkgever worden betaald, of door een combinatie van een verzekeringsinstantie en een eigen bijdrage.
Wanneer je kiest voor een mutuelle, weet je zeker dat de meeste, of misschien wel alle kosten worden gedekt, inclusief tandheelkundige en oogheelkundige kosten, die doorgaans niet worden gedekt door de verzekering. Laat je je niet aanvullend verzekeren, dan zijn de kosten die worden vergoed afhankelijk van je consult, de procedure en de behandeling, zoals bepaald door het socialezekerheidsstelsel van Frankrijk. Het vergoedingspercentage ('taux de remboursement') is vaak, maar niet altijd, 70% van de kosten van een consult, en 65% voor medicatie en consulten of procedures met een specialist. Vergoedingsformulieren worden automatisch via Sécu naar je carte vitale gestuurd. Online vind je meer (Franstalige) informatie over het vergoeden van zorgkosten.
Kom je naar Frankrijk en zijn de bovenstaande scenario's niet op jou van toepassing, dan is het verstandig om een particuliere zorgverzekering af te sluiten. Welke verzekering je het beste kunt kiezen, is afhankelijk van je leeftijd, gezondheid en de gekozen polis. Sommige polissen zijn specifiek gericht op expats. Vergelijk verschillende aanbieders, vraag mensen uit je omgeving in een vergelijkbare situatie om aanbevelingen, of lees jezelf in op online fora voor expats om de juiste verzekeringspolis voor jouw situatie te vinden.
Een huisarts kiezen
De huisarts is je eerste contactpunt als je een doorverwijzing wil naar een specialist. In Frankrijk kun je zelf je huisarts kiezen, mits je praktijk naar keuze nieuwe patiënten aanneemt. Laat je adviseren door vrienden en collega's of ga zelf op onderzoek uit. Ameli heeft een uitgebreid register van dokters en specialisten.
Gezondheidszorg voor vrouwen in Frankrijk
In Frankrijk kun je via de Sécu een afspraak maken met een gynaecoloog (hier heb je geen doorverwijzing voor nodig). Wederom is Ameli een goede informatiebron voor het vinden van een gynaecoloog, maar ook de website Gyne biedt een overzicht van alle gynaecologen in het land, inclusief beoordelingen en aanbevelingen van andere patiënten. Vrouwen tussen de 50 en 74 jaar wordt geadviseerd om periodiek een borstkankeronderzoek uit te laten voeren, waarvoor je bij een gynaecoloog terechtkunt. Hetzelfde geldt voor baarmoederkankeronderzoek.
In Frankrijk is anticonceptie makkelijk verkrijgbaar. Via je huisarts, een gynaecoloog of een verloskundige (in Frankrijk het meest gangbaar) kun je een recept krijgen voor de anticonceptiepil of andere vormen van anticonceptie. De anticonceptiepil wordt gedeeltelijk gecompenseerd door de basisverzekering. Condooms zijn te koop in apotheken en supermarkten, en gratis verkrijgbaar bij centra voor gezinsplanning en seksuelegezondheidsklinieken.
Frankrijk stimuleert de geboorte van Franse baby's en faciliteert de zwangerschapsperiode dan ook op veel verschillende manieren. Wist je dat er in Frankrijk meer baby's worden geboren dan in heel West-Europa? Zwangere vrouwen hebben in Frankrijk recht op minimaal zeven verplichte medische controles, inclusief minstens drie CT-scans. Het merendeel van de kosten gerelateerd aan de zwangerschap is gedekt door de verzekering, maar je dient de zwangerschap wel in de eerste 14 weken aan te geven bij het gezondheidsverzekeringsfonds (Caisse d’Assurance Maladie, oftewel CAM) en het kinderbijslagfonds (Caisse d’Allocations Familiales, oftewel CAF) om gebruik te kunnen maken van alle voordelen. IVF-behandelingen worden door de Franse overheid vergoed voor vrouwen tot 43 jaar.
Beëindiging van de zwangerschap is wettelijk toegestaan in de eerste 14 weken van de zwangerschap. Een abortus kan worden uitgevoerd door artsen, ziekenhuizen of privéklinieken. In Frankrijk hebben vrouwen recht op 16 weken betaald zwangerschapsverlof, dat doorgaans 6 weken voor de uitgerekende datum ingaat. Deze periode kan worden verlengd indien de vakbond van je bedrijf een langere periode heeft onderhandeld. Nieuwe moeders hebben binnen twee maanden na de geboorte recht op een lichamelijk onderzoek, en (indien nodig) op fysiotherapie. Er is ook postnatale psychiatrische zorg en emotionele ondersteuning beschikbaar.
Gezondheidszorg voor kinderen in Frankrijk
Expats zijn in eerste instantie misschien niet bepaald onder de indruk van de 'laissez-faire'-houding ten opzichte van de gezondheid van hun kinderen. Kinderen worden er bijvoorbeeld zonder aarzelen blootgesteld aan bacteriën om een goede weerstand op te bouwen. Toch is de gezondheidszorg voor kinderen in Frankrijk van hoge kwaliteit, te beginnen met goed uitgedachte, voedzame schoolmaaltijden tussen de middag (het weekmenu wordt buiten opgehangen en bestaat uit drie gangen, waaronder kaas). Ook worden kinderen verplicht gevaccineerd (de standaard prikken) op vaste momenten tussen de 0 en 13 jaar bij gezondheidscentra voor moeders en kinderen. Daarnaast krijgen ze gratis gezondheids- en tandartscontroles tot de leeftijd van 18 jaar via de zorgverzekering van hun ouders of verzorgers. Kinderen in Frankrijk ondergaan de eerste zes jaar van hun leven bovendien zo'n twintig verplichte screenings voor het opsporen van eventuele genetische ziekten, zoals sikkelcelziekte en taaislijmziekte, maar ook afwijkingen aan het gehoor of het zicht, taal- en leerproblemen, en diabetes. Binnen acht dagen na de geboorte, na negen maanden, en na twee jaar ontvangen kinderen gezondheidscertificaten (certificats de santé de l’enfant – CSE). Deze drie certificaten zijn nodig wanneer je je kinderen bijvoorbeeld op school wil inschrijven.
Particuliere zorg
Ondanks de kwalitatieve universele gezondheidszorg zijn particuliere ziekenhuizen, zoals het Hôpital Américain in de Parijse wijk Neuilly, of het Hôpital Franco-Britannique, een populaire keuze onder expats die zich de particuliere kosten kunnen veroorloven. De zorg is van de hoogste kwaliteit en het personeel is volledig tweetalig Frans/Engels. In de meeste grote openbare ziekenhuizen in de stad is er echter ook vaak Engelssprekend personeel aanwezig. Buiten Parijs is het minder vanzelfsprekend om ziekenhuispersoneel te treffen dat de Engelse taal machtig is, hoewel de kans aanzienlijk groter is in de meer toeristische bestemmingen, zoals Nice.
Medische noodgevallen
Als je naar het ziekenhuis gaat, moet je je carte vitale, je Europese zorgpas, of een ander verzekeringsbewijs kunnen laten zien. Ben je niet verzekerd, heb je een laag inkomen of geen inkomen, of heb je geen vaste verblijfsstatus? Ook dan ontvang je zorg, omdat je in aanmerking kunt komen voor ondersteuning via de Aide Médicale d’État (AME), een sociaal vangnet bedoeld om de medische kosten voor inwoners met een laag inkomen in bijzondere situaties te dekken. Je kunt hiervoor in aanmerking komen als je minstens drie maanden in Frankrijk hebt gewoond.
COVID-19
Sinds de uitbraak van de coronapandemie heeft Frankrijk een streng quarantainebeleid gehanteerd. Gedurende de pandemie zijn er op verschillende momenten lockdowns en avondklokken ingevoerd. Inwoners hadden een pass sanitaire (gezondheidspas) nodig om hun huis tijdens de toegestane uren te kunnen verlaten. In deze uitdagende tijden was er continu geestelijke gezondheidszorg beschikbaar via het zorgstelsel. In de zomer van 2020 heropende het land zijn deuren voor toeristen en eigenaren van een tweede huis, ook die waarvan het thuisland voor Frankrijk op de rode lijst stond. In het jaar erna zijn er echter weer op en af verschillende lockdowns en beperkingen ingevoerd. De vaccinatiegraad is in Frankrijk hoog, en veel openbare en particuliere instellingen vragen bij binnenkomst nog steeds om een vaccinatiebewijs te laten zien. De officiële Franse website rondom COVID-19 is een belangrijke informatiebron om de nieuwste ontwikkelingen in de strijd tegen de pandemie te volgen.
Conclusie
Je inschrijving in het Franse gezondheidszorgsysteem kan een van de meer ingewikkelde aspecten zijn van je verhuizing naar Frankrijk, zeker wanneer je zelfstandig werkt of niet werkt. Als je echter in dienst treedt bij een Frans bedrijf, kun je profiteren van de kennis en begeleiding van het bedrijf bij het doorlopen van de benodigde stappen. Het goede nieuws? Het proces is al aanzienlijk vereenvoudigd ten opzichte van jaren geleden. En als je eenmaal in het systeem staat (of gedekt bent door een goede verzekering), kun je rekenen op een bijzonder hoge kwaliteit van zorg.
Ben jij klaar voor je verhuizing naar het zonnige Frankrijk? Vind dan je droomhuis met Kyero.