Overzicht
Het onderwijs in Portugal is verdeeld in drie periodes: van half september tot half december, van begin januari tot de paasvakantie, en van april tot eind juni.
Het Portugese onderwijssysteem is onderverdeeld in vier fases:
● Voorschools onderwijs van drie tot zes jaar
● Basisonderwijs van zes tot vijftien jaar (1º Ciclo)
● Voortgezet onderwijs van vijftien tot achttien jaar (2º Ciclo)
● Hoger onderwijs vanaf achttien jaar (3º Ciclo)
Tussen de zes en achttien jaar zijn kinderen leerplichtig. Na hun achttiende kunnen jongeren beginnen aan een universitaire studie of starten met werken.
In Portugal wordt het volledige onderwijssysteem gereguleerd door het Portugese ministerie van onderwijs (DGE). Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen, van kleuters tot middelbare scholieren. Scholengemeenschappen werken samen met lokale gemeenten voor financiering en de invulling van het curriculum. Het ministerie voor wetenschap, technologie en hoger onderwijs (MCTES) speelt een cruciale rol in het overzien van de budgetten en beleidsvormen voor aanbieders van hoger onderwijs in Portugal.
Voor expats kan het een uitdaging zijn om inzicht te krijgen in de vele verschillende opleidingsmogelijkheden in Portugal. Het leerpad van je kind is grotendeels afhankelijk van zijn of haar leeftijd.
Verschillende soorten scholen in Portugal
In Portugal bestaan er verschillende soorten scholen, waaronder gratis openbare scholen, particuliere scholen, internationale scholen en beroepsopleidingen. Ben je op zoek naar Engelstalige scholen in Portugal? Dan zou je een internationale school kunnen overwegen. In Lissabon vind je bijvoorbeeld het internationale scholencomplex Taguspark, dat bekendstaat als een van de beste internationale scholen in Portugal.
Hoewel er verschillende internationale en particuliere scholen te vinden zijn in Portugal, kiezen de meeste ouders in Portugal ervoor om hun kinderen kosteloos naar de plaatselijke openbare school te sturen. Vanaf zes jaar hebben kinderen leerplicht, hoewel de meeste kinderen al op jongere leeftijd beginnen. Voor expats kan een particuliere onderwijsinstelling andere voordelen bieden. Internationale scholen zijn opgezet met de behoeften van expats in het achterhoofd en bieden dan ook onderwijsprogramma's van over de hele wereld, die in verschillende talen worden gegeven.
Weet je niet waar je moet beginnen? We hebben de belangrijkste zaken voor je op een rijtje gezet. Of je nu opvang zoekt voor je kleuter of de beste scholen in Portugal voor je tiener, wij maken de keuze graag makkelijker voor je.
Voorschools onderwijs in Portugal
Het voorschools onderwijs in Portugal wordt georganiseerd door het ministerie van arbeid, solidariteit en sociale zekerheid. De meeste vormen van kinderopvang, zoals kleuterscholen of gastouders, worden particulier gerund. Als je je jonge kinderen Portugees wil laten leren, is het verstandig om al op jonge leeftijd te beginnen met voorschools onderwijs.
Kinderen tussen de drie en zes jaar kunnen voorschools onderwijs volgen. Dit is niet verplicht, maar voor veel werkende ouders wel een populaire keuze. Er zijn verschillende particuliere en openbare voorschoolse onderwijsinstellingen in Portugal. Je kunt ook via maatschappelijke instellingen en liefdadigheidsdoelen toegang krijgen tot kinderopvang. De meeste vormen van voorschoolse opvang werken met openingstijden afgestemd op de werktijden van ouders, en blijven tot 17.00 uur of later open.
Kies je voor particulier voorschools onderwijs? Houd er dan rekening mee dat je lesgeld moet betalen. Het bedrag hangt vaak af van je inkomen: ouders die meer verdienen, betalen een hogere bijdrage. Toch betaal je in Portugal minder voor voltijds voorschools onderwijs dan in veel andere landen, zelfs als je een hoog inkomen hebt. Zodra je kind drie jaar wordt, heb je recht op 25 uur gratis kinderopvang per week.
Basisscholen in Portugal
In Portugal duurt een schooldag doorgaans van 9 uur tot half 4. Tussen de leeftijd van zes en vijftien jaar zijn kinderen verplicht om naar de basisschool te gaan. De basisschooltijd van je kind is onderverdeeld in drie fases. De eerste fase is groep 1 tot 4, de tweede is groep 5 tot 6, en de derde groep 7 tot 9.
Omdat openbaar onderwijs gratis is in Portugal en het onderwijsniveau goed is, kiezen de meeste Portugezen ervoor om hun kinderen naar een openbare basisschool te sturen. Dit betekent dat ze minder extra kosten hoeven te betalen, zoals schoolmaaltijden, boeken en dagtripjes.
Kinderen van expats kunnen het lastig vinden om naar een openbare basisschool te gaan als ze de taal nog niet beheersen. Als je langer in Portugal wil blijven wonen, is het voor het hele gezin raadzaam om de taal te leren spreken. Jonge kinderen krijgen nieuwe talen sneller onder de knie dan oudere kinderen, dus het is slim om zo jong mogelijk te beginnen.
Het nationale basisschoolcurriculum in Portugal bestaat uit Portugees, rekenen, wetenschap, geesteswetenschappen en Engels. Vanaf groep 7 kunnen scholieren ook een andere vreemde taal kiezen, zoals Spaans of Frans.
Wanneer je je kind wil inschrijven op een openbare basisschool, dien je de school te kiezen die het dichtst bij je huis of werk ligt. Hiervoor moet je je adres kunnen aantonen. Er kan een wachtlijst zijn, dus zorg dat je goed georganiseerd bent en er vroeg bij bent.
Particuliere basisscholen in Portugal
Internationale scholen in Portugal vallen onder de noemer particuliere basisscholen. Als je het lesgeld kunt betalen, is een internationale school een goede optie voor kinderen van expats. Hier kunnen kinderen in een taal die ze kennen leren en vriendschappen sluiten met andere kinderen van over de hele wereld. Andere vormen van particuliere basisscholen in Portugal zijn onder andere Steiner-Waldorf en Montessori. De kosten voor deze scholen bedragen doorgaans minstens 4.000 euro per jaar. Vaak zijn de klassen hier minder groot en wordt er les gegeven in het Portugees.
Voortgezet onderwijs in Portugal
Het ministerie van onderwijs overziet het voortgezet onderwijs in Portugal.
Na het afronden van de basisschool dienen scholieren in Portugal zich in te schrijven voor het voortgezet onderwijs, dat bestaat uit jaar 10, 11 en 12. Het voortgezet onderwijs, of escola secundária, is verplicht voor kinderen tussen de 15 en 18 jaar.
De dagen zijn vaak langer op het voortgezet onderwijs. Op de meeste scholen blijven scholieren tot ongeveer kwart voor 5 's middags op school. Dit kan een uitkomst zijn wanneer je je baan wil combineren met de zorg voor je kind.
Bij het inschrijven voor voortgezet onderwijs kunnen scholieren kiezen uit verschillende studierichtingen. Dit houdt in dat ze de route kunnen kiezen die het beste aansluit op hun hobby's of carrièreplannen. Sommige richtingen zijn bedoeld om scholieren voor te bereiden op een universitaire opleiding, terwijl andere richtingen juist meer werk- of beroepsgericht zijn. Veel basisscholen maken gebruik van toetsen en geven advies om scholieren te helpen de beste studieroute te kiezen voor het voortgezet onderwijs.
Het openbaar voortgezet onderwijs is gratis in Portugal, met over het algemeen een goed onderwijsniveau. Scholieren volgen verschillende basisvakken, waaronder bewegingsonderwijs, Portugees, filosofie en een vreemde taal (vaak Engels). De overige vakken binnen het curriculum hangen af van de gekozen studierichting.
In Portugal kun je kiezen uit verschillende particuliere instellingen die voortgezet onderwijs bieden, waaronder internationale en religieuze (vaak katholieke) scholen en kostscholen. Veel ouders kiezen voor een religieuze school, omdat deze scholen de beste resultaten behalen in de jaarlijkse examens en meer budget hebben voor buitenschoolse activiteiten. Het lesgeld varieert van 2.500 tot 10.000 euro per jaar, afhankelijk van de school die je kiest.
Internationaal voortgezet onderwijs biedt scholieren een multiculturele leeromgeving, wat vaak een groot pluspunt is voor expatouders. Als je naar Portugal wil verhuizen wanneer je kind al op school zit, is een internationale school waarschijnlijk de beste keuze dankzij de vertrouwde leeromgeving.
Je kunt kiezen uit Amerikaanse, Britse, Franse en Duitse internationale scholen en zelfs een Nederlandse internationale school, waar kinderen in hun moedertaal kunnen leren en vakken kunnen volgen waar ze al bekend mee zijn. Op het NOAP in de Algarve kunnen je kinderen basisonderwijs en voortgezet onderwijs volgen volgens het Nederlands curriculum, aangevuld met Portugees onderwijs. Op andere scholen kunnen scholieren kiezen tussen het Britse of het Portugese curriculum. Het jaarlijkse lesgeld voor internationaal voortgezet onderwijs in Lissabon ligt doorgaans tussen de 5.000 en 15.000 euro.
Het aanbod van kostscholen in Portugal is beperkt. Overweeg je een kostschool in Portugal? Dan kun je je zoektocht het beste richten op de omgeving Lissabon en de Algarve. De kosten liggen rond de 30.000 euro per jaar.
Op bepaalde middelbare scholen kunnen scholieren studeren voor het Internationale Baccalaureaat Portugal (IB) diploma, dat door universiteiten wereldwijd wordt erkend. Het IB is ontwikkeld om creativiteit te stimuleren en studenten een gemeenschapsgevoel te geven. Dit programma wordt in Portugal door 12 scholen aangeboden, waaronder PaRK International School, Colegio Atlantico en St. Dominic’s International School.
Om het voortgezet onderwijs met een diploma te kunnen afronden, dienen scholieren voor al hun vakken te slagen. Het komt regelmatig voor dat scholieren een jaar overdoen op de basisschool of middelbare school. Het eindcijfer voor een vak wordt bepaald door verschillende factoren, zoals inzet in de klas, officiële toetsen en huiswerk. Aan het eind van jaar 11 worden er twee verplichte examens afgenomen en aan het eind van jaar 12 nog één. Deze examens zijn niet verplicht voor scholieren die een beroepsgerichte studierichting hebben gekozen, maar wel voor scholieren die na de middelbare school een vervolgopleiding willen volgen.
Speciaal onderwijs en scholingsmogelijkheden voor scholieren met speciale behoeften in Portugal
Portugal streeft naar een inclusief onderwijssysteem, wat betekent dat de meeste reguliere scholen ondersteuning bieden aan scholieren met speciale behoeften. Het Portugese ministerie van onderwijs publiceert ook een lijst van openbare scholen die inclusie actief op de agenda zetten.
Kinderen jonger dan zes jaar kunnen thuis of op de kleuterschool worden ondersteund door een leraar gespecialiseerd in het speciaal onderwijs. Wanneer kinderen de verplichte schoolleeftijd bereiken, kunnen ze overstappen naar hun plaatselijke basisschool.
De school zal dan in samenwerking met het kind een individueel lesplan opstellen, afgestemd op de individuele leerbehoeften van het kind. Het bevat bijvoorbeeldspecifieke informatie of omvat leertools, of het recht op versoepelingen bij officiële toetsen. Wanneer de scholier de school gaat verlaten, wordt er een nieuw plan opgesteld om de overgang naar het volwassen leven zo soepel mogelijk te laten verlopen. Indien het individuele lesplan of de hulpmiddelen van de reguliere school niet toereikend zijn voor de behoeften van het kind, kunnen de ouders ervoor kiezen om hun kind voor speciaal onderwijs in te schrijven.
In Portugal bestaan er verschillende scholen die speciaal onderwijs aanbieden, veelal in grotere steden. Iedere school is anders, dus het is belangrijk om de verschillende mogelijkheden goed met elkaar te vergelijken en de school te kiezen die het beste aansluit op wat je kind nodig heeft. Sommige scholen zijn vooral gericht op kinderen met zicht- of gehoorproblemen, terwijl andere scholen juist meer geschikt zijn voor kinderen met een ontwikkelingsstoornis. Je kunt daarnaast de hulp inschakelen van non-profitorganisaties zoals CADin, dat gezinnen met kinderen met een neurologische ontwikkelingsstoornis ondersteunt.
Thuisonderwijs in Portugal
Thuisonderwijs is toegestaan in Portugal, maar er zijn maar weinig gezinnen die hiervoor kiezen. De afgelopen jaren is het steeds moeilijker geworden om kinderen thuisonderwijs te bieden. Wil je hier toch voor kiezen, dan moet je een universitaire opleiding hebben gevolgd en in hetzelfde huis wonen als het kind. Het kind moet worden ingeschreven bij een openbare school en de lesstof moet overeenkomen met het nationale curriculum. Ook scholieren die thuisonderwijs krijgen, moeten de jaarlijkse examens afleggen, die in het Portugees worden afgenomen.
Buitenschoolse activiteiten
In Portugal vervullen buitenschoolse activiteiten een belangrijke rol. De meeste scholen bieden een divers programma als aanvulling op het formele rooster. Van sport en toneel tot koren en computerclubs, er is voor elk wat wils.
Buitenschoolse activiteiten zijn niet alleen een goede manier om de carrièrevooruitzichten te verbeteren, maar ook om nieuwe vriendschappen te sluiten en de geestelijke gezondheid te verbeteren. Gaat je kind naar een particuliere school in Portugal? Dan kun je een uitgebreider programma van buitenschoolse activiteiten verwachten.
Universiteitsopties
Het hoger onderwijs in Portugal is onderverdeeld in universiteiten en hogescholen. Universiteiten zijn gebaseerd op onderzoek en theorie, terwijl hogescholen een praktische, beroepsgerichte opleiding bieden. Als je in de richting van recht, geneeskunde, economie of psychologie wil studeren, kun je dit alleen op de universiteit doen. Wil je verpleegkundige, accountant of docent worden, dan kun je op een hogeschool terecht. Sommige beroepsvelden worden door beide onderwijsinstellingen gedoceerd, zoals management, engineering en landbouw.
Studenten die een carrière in het leger of bij de politie ambiëren, kunnen een opleiding volgen aan een van de openbare onderwijsinstellingen, zoals de militaire of maritieme academie, de luchtmachtacademie of het Instituto Superior de Ciências Policiais e Segurança Interna.
Scholieren die hoger onderwijs willen volgen, moeten zich in juli of begin augustus inschrijven, ofwel in hun woonplaats of online. Via het universitair onderwijs in Portugal kunnen studenten een universitair diploma, masterdiploma of doctoraat behalen.
De toelatingseisen zijn erg streng, en je hebt een diploma de ensino secundário (of een vergelijkbaar diploma) nodig. Daarnaast moet je voldoen aan andere wettelijke vereisten, zoals minimale cijfers voor specifieke nationale examens.
Expatstudenten hebben het equivalent nodig van een academische kwalificatie tot het 12e jaar van het Portugese onderwijssysteem.
Samengevat
Het onderwijsstelsel in Portugal is een goede optie voor expatgezinnen. Of je kinderen nu naar een openbare, particuliere of internationale school gaan, je kunt altijd rekenen op een goed gestructureerd leerpad met heel wat buitenschoolse activiteiten om hun leiderschaps- en communicatievaardigheden te ontwikkelen.